Operacje haluksów

Operacje haluksów

W leczeniu tej choroby podstawowym czynnikiem sukcesu jest wcześnie rozpoczęte leczenie zachowawcze obejmujące specjalnie dobrane przez specjalistę ćwiczenia i odpowiednio ukształtowane wkładki ortopedyczne. Takie działania umożliwiają zatrzymanie postępu choroby.

Większość pacjentów do lekarza zgłasza się jednak w momencie, gdy haluksy osiągają spore rozmiary, powodują ból, deformację stopy oraz problemy z zakupem obuwia. W takich sytuacjach jedyną metodą terapii są zabiegi operacyjne, które mogą pacjenta uwolnić od bólu, skorygować współistniejące zniekształcenia stopy i pomóc w powrocie do normalnej, codziennej aktywności.

Co to są haluksy?

Haluks tzw. paluch koślawy jest  chorobą stopy, objawiającą się powstaniem charakterystycznego „guza” przy wewnętrznej krawędzi stopy wraz z wykrzywieniem dużego palca. Deformacja ta nierzadko współistnieje z nieprawidłowym ustawieniem pozostałych palców stopy.

Schorzenie to występuje głównie u kobiet z płasko-koślawym zniekształceniem stopy. Bardzo często wskutek ucisku obuwia dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego i wtórnego przerostu tkanki kostnej. Ta postępująca choroba, w połączeniu ze zmianami zniekształcającymi w innych stawach stopy może prowadzić do poważnego kalectwa.

Jakie są przyczyny powstawania haluksów?

W większości przypadków schemat powstawania haluksów jest taki sam: przeciążenia przedniej części stopy zwiększają ucisk na paluch i poprzeczny łuk stopy, co prowadzi do przeciążeń wewnętrznej krawędzi stopy, bólu i deformacji palców.

Do głównych przyczyn prowadzących do powstawania haluksów należą m.in.:

• przebyte urazy (np. skręcenie stawu, upadek ciężkiego przedmiotu na staw śródstopno-paluchowy),
• niewłaściwie dobrane obuwie (zbyt ciasne, wąskie, na wysokim obcasie),
• niewłaściwe nawyki ruchowe,
• układowe choroby zapalne (m.in. reumatoidalne zapalenie stawów – RZS, łuszczycowe zapalenie stawów, zapalenie stawów kręgosłupa, dna moczanowa),
• płaskostopie,
• nieprawidłowa budowa I kości śródstopia,
• czynniki genetyczne,
• osłabienie aparatu więzadłowego stopy,
• napięcie ścięgna Achillesa,
• czynniki związane z płcią i wiekiem.

Paluch koślawy nie tylko wygląda nieestetycznie, ale także obniża jakość życia. Jego pojawienie się związane jest z dolegliwościami bólowymi i problemami z chodzeniem. Dlatego jest to schorzenie, którego nie należy lekceważyć.

Jakie są przykre objawy haluksa?

Objawami haluksa, które są uciążliwe i obniżają osobie dotkniętej chorobą jakość życia są m.in.:

• uczucie zesztywnienia palców i/lub stopy w godzinach porannych,
• zmniejszenie zakresu ruchomości palucha,
• tkliwość palpacyjna,
• dolegliwości bólowe,
• drętwienie stopy spowodowane zaburzeniami przewodnictwa nerwowego,
• zgrubienie naskórka, odciski, modzele utrudniające chodzenie.

Wskazania do wykonania operacji haluksów

W przypadku zmian umiarkowanych i dużych należy rozważyć możliwość wykonania zabiegu operacyjnego.

Wskazaniami do wykonania zabiegu operacyjnego są m.in.:

• silny ból stopy, który ogranicza codzienną aktywność, w tym chodzenie w zwykłym obuwiu,
• przewlekły stan zapalny palucha i opuchlizna, które nie przechodzą mimo odpoczynku lub stosowania leków,
• zniekształcenie palucha – przemieszczanie się palucha w kierunku reszty palców,
• sztywność palucha – niezdolność do zginania i prostowania palucha,
• niemożność uśmierzenia bólu przy pomocy niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
• niemożność polepszenia stanu poprzez zastosowanie innego leczenia, takiego jak zmiana obuwia i leki przeciwzapalne.

Operacje haluksów

Głównym celem operacyjnego leczenia haluksów jest przywrócenie prawidłowej pozycji stawu, uśmierzenie bólu oraz korekta zniekształceń. W zależności od zaawansowania choroby i jej zakresu podczas operacji stosuje się następujące procedury operacyjne:

• Naprawa ścięgien i więzadeł wokół palucha – Tkanki te mogą być zbyt ciasne po jednej stronie i zbyt luźne po drugiej, tworząc dysproporcję, która sprawia, że paluch kieruje się w stronę pozostałych palców. Procedura ma na celu skrócenie luźnych tkanek i wydłużenie zbyt krótkich.
• Artrodeza – Usunięcie uszkodzonych powierzchni stawowych oraz umieszczenie śrub, drutów lub płytek, w celu utrzymania powierzchni razem, dopóki się nie wygoją. Procedura ta stosowana jest u pacjentów z ciężkimi przypadkami haluksów, zaawansowanym zapaleniem stawów i gdy inne metody zawiodły.
• Egzostektomia – Usunięcie guzka w okolicy stawu. Procedura stosowana jest jedynie w przypadku przerostu kości, bez towarzyszącego skrzywienia palucha.
• Artroplastyka z resekcją – Usunięta zostaje uszkodzona część stawu. Taka operacja jest wykonywana głównie u pacjentów w podeszłym wieku, po przebytej już wcześniej operacji haluksów, lub u pacjentów cierpiących na zaawansowane zapalenie stawów. Dzięki niej przywrócona zostaje ruchomość stawu.
• Osteotomia – Chirurgiczne nacięcie i przywrócenie prawidłowej pozycji stawu.

Podczas operacji haluksów najczęściej stosuje się następujące metody operacyjne:

• Osteotomia Chevrona – celem operacji metodą Chevrona jest prawidłowe ustawienie palucha, zwężenie stopy i redukcja płaskostopia poprzecznego, poprzez przesunięcie głowy pierwszej kości śródstopia do drugiej kości śródstopia oraz zespolenie ich śrubami tytanowymi, których nie trzeba później wyciągać. Metodę tę stosuje się w przypadkach umiarkowanych deformacji;
• Metoda Scarfa – podobnie jak opisana powyżej metoda, jest to osteotomia pierwszej kości śródstopia, wykorzystywana zarówno w przypadku umiarkowanych, jak i ciężkich deformacji;

• Metoda Lapidusa – Podczas operacji przecinane są ścięgna przywodziciela palucha, aby uwolnić trzeszczki, czyli dwie kostki zlokalizowane w okolicy stawu śródstopno-paliczkowego palucha. Następnie usuwana jest wyrośl kostna, która wywołuje ból i stan zapalny. Kolejny etap operacji obejmuje prawidłowe ustawienie pierwszej kości śródstopia względem drugiej, po czym stosuje się zespolenie płytką i śrubami tytanowymi. Metodę stosuje się w przypadku umiarkowanych i dużych deformacji.

Operacje haluksów najczęściej wykonywane są w znieczuleniu podpajeczynówkowym (tzw. do krzyża) i trwają ok 2 godzin. Jeszcze tego samego dnia pacjent może wrócić do domu. Po operacji zakładany jest  opatrunek i bandaż utrzymujący palec w prawidłowej pozycji oraz specjalny but pooperacyjny chroniący zoperowaną stopę. Szwy usunięte zostają po około dwóch tygodniach po operacji, ale operowana stopa będzie wymagać ochrony za pomocą opatrunków lub usztywnienia jeszcze przez 6-8 tygodni.